Chưa an cư nơi tái định đáng tin cậy cư.

Cuộc sống của bà con trước đây đã khó khăn, nay lại càng thêm khốn khổ

Cái đói, với tỷ lệ nghèo và cận nghèo đạt đến con số hơn 80%. Nhà ở được xây dựng khang trang nhưng không có đất sinh sản nên đời sống người dân vùng tái định cư xã Đăk Smar (huyện Kbang) rất khốn khó. Cảnh ngộ này bắt đầu từ giữa năm 2008, khi UBND tỉnh Gia Lai thông qua dự án tái định cư, di dời gần 100 hộ đồng bào Ja Rai (với hơn 400 nhân khẩu) từ làng Kênh Chông, xã Ia Blứ (huyện Chư Pưh) về thôn 5, xã Ia Le, thuộc huyện Chư Pưh với tổng kinh phí hơn 6 tỷ đồng.

Không riêng gì gia đình chị mà hồ hết các gia đình ở làng tái định cư Kênh Chông đều chật vật với miếng ăn, bởi thiếu đất sản xuất và thiếu nước sinh hoạt. Gia đình chị Ksor Nul là một điển hình về “sự nghèo” ở làng tái định cư Kênh Chông. Trước đây, cuộc sống của bà con làng Dip vốn phong túc bởi đất sản xuất nhiều. 500m2. ĐỨC TRUNG. Hồi mới ra ở, người dân cuốc đất quanh nhà phát hiện nhiều bom mìn, sau đó đã báo chính quyền, cơ quan quân sự tổ chức rà phá, thu lượm được rất nhiều.

Bà con rất ưng, và hy vọng cuộc sống mới của mình sẽ khá hơn. Tuy nhiên, một thời kì dài đã trôi qua, họ vẫn chưa có đất sinh sản. Để khắc phục, người dân tìm đủ mọi cách như đào giếng, đào các hố nhỏ để hứng nước từ các mạch nước ngầm…, nhưng cuối cùng giếng cũng như hố vẫn cạn trơ.

Nhưng rồi vào năm 2004, họ buộc phải di dời đi nơi khác sinh sống, nhường làng cho hồ thủy điện. Đầu tiên là Tình cảnh không có nước sinh hoạt. Những nhà khác có tiền, người ta mua nước bình về nấu ăn.

Sau gần 10 năm tồn tại, ngôi làng mới đang tiến dần đến. Cùng chung tình cảnh với người dân làng tái định cư Kênh Chông, gần 200 hộ đồng bào dân tộc thiểu số của làng Dip, xã Ia Kreng, huyện Chư Pah (tỉnh Gia Lai) cũng đang sống trong cảnh khốn khó sau khi nhường đất cho 2 công trình thủy điện lớn ở khu vực Tây Nguyên, là Sê San 3 và Sê San 3A.

Trong căn nhà sàn trống trước hở sau, chị Ksor Nul đang rửa mớ rau rừng trong thau nước đục ngầu, bên cạnh là 3 đứa con nhỏ tong teo, với vẻ mặt háu đói đang ngồi chờ cơm.

Gặp khách phương xa, người đàn bà có bộ mặt khắc khổ, nở nụ cười như mếu: “Khổ lắm, cái gì cũng thiếu. Được một người dân dẫn đường, chúng tôi đến thăm gia đình chị Ksor Nul, một trong những gia đình có tình cảnh khó khăn nhất ở làng tái định cư Kênh Chông. Nhìn cơ sở hạ tầng được đầu tư xây dựng đầy đủ với điện thắp sáng đến tận các hộ gia đình, hệ thống đường trong khu vực được làm cấp phối, rồi lớp học, trạm xá, nhà sinh hoạt cộng đồng.

Từ đó, dân làng không ai dám canh tác tại những diện tích chưa rà phá bom mìn. Tuy nhiên, chỉ sau một thời kì ngắn, các hộ dân bắt đầu “vỡ mộng” và đối diện với vô vàn khó khăn. Từ ngày làng cũ ngập sâu dưới lòng hồ thủy điện An Khê - Ka Nak, người dân được bố trí đến nơi tái định cư mới.

Thiếu ăn, thiếu mặc và thiếu cả nước sạch. Cả mấy đứa con của mình đứa nào cũng bị nổi ghẻ hết rồi”. Nhiều gia đình ở làng Kênh Chông đã mất một số tiền lớn nhưng rốt cục đành phải bó tay bởi vùng đất này đá tảng rất nhiều, cứ đào xuống là gặp đá nên đành chào thua. Những ngày đầu, mỗi hộ chuyển đến ở tại làng tái định cư Kênh Chông được chính quyền địa phương tương trợ đầu tư xây dựng một căn nhà bằng tường gạch, mái lợp tôn và đất vườn diện tích 1.

Đổi lại, một làng Dip mới được mọc lên với những căn nhà xây, mái ngói đỏ tươi nằm san sát, đối mặt nhau trên vùng đất lưng chừng núi. Cả gia đình với 5 miệng ăn nhưng chỉ có 1 sào lúa nước.

Cùng chịu hệ lụy của thủy điện còn có hàng trăm hộ đồng bào Ba Na ở các xã Lơ Ku, Đăk Smar và Kroong, huyện Kbang (tỉnh Gia Lai). Chứ nhà mình nghèo quá, gạo còn không đủ cho 3 đứa con no bụng nên phải sử dụng nguồn nước bẩn để sinh hoạt và thổi nấu.